Микола Бідзіля: ГАЙ-ТРАВА (спомини) (русинська проза)
Тямлю далекоє дітвацтво, десь щи за чехув-мадярув…Нянько казав, ож исе сято – Труйця (Сята Труйця…) – самоє великоє сято після Великденя и Руздва. Мы, діти, вірили в се, бо вірили сьме у вшитко, што казав Нянько ци Мамка… У мене з сього возникали якісь грішні сумнівы, бо коли было Руздво, мені казало ся, што май файноє сято – Руздво, а коли Великдень – товды Великдень…Так и теперь, май файноє сято – Труйця!… Бо:…Вже днюв за десять Мамка и старші сестры – Мальвіна и Анна – до сята готовили хыжу. Нянько з старшым братом Иштваном робили и в полі, и дома по газдувству, а мені змолодшым братом Лоційом перепадало пудмітати всі закуткы двору (обы и соломинкы ни было меже камінчиками…), чистити кутиць (противна робота) й сідало. А у суботу пуд вечур перед хыжов пудмітали половину «свої» вулиці и
поливали з відер водов, обы моторы (авто) ни пудуймали порох…. И в ту же суботу мені з Лоційом треба было умыти-почистити-побоксовати усі топанкы-бокончі-чоботы…(лиш Няньковы чоботы ни гудно было кывати, бо вун сам собі їх чистив-боксовав так, што у них мож было никатися, ги в зеркало). Нянько у нас быв «фраєр», «фешак»!…
Уже в четверь-пятницю в хыжі было все прибрано-уметено-провітрено, парни и парночкы, покровцы, вереты, обрусы и обрусята цілый тыждень удень провітрьовали ся в саду-гордци-стежарі на мотузках и жердинах… Вечур, уже по заходу сонця, вшитко се заносило ся до хыжі – свіжоє – фрішноє – пахлячоє…
У пятницю земляный падамент у сіньох и заднюй хыжи было вже умащено «фіномнов» глинов – одьгом з берегув Тисы (старші люде знали, де копати такый одьог на Тисі…)… У переднюй хыжи (світлиця на Вкраїні…) падамент быв не земляным, а деревляный, якый мыли-шуровали и покрывали чим ись жовтым… Великі галузы липы з «мілкым и круглым» листьом, які дуже
силно пахли,
Нянько з Иштваном привозили з хащі из сусіднього села Гомловца. У суботу вечур галузкы липы прибивали до шаранцув на воротах и дверцятах, над гарадичами до хыжи на торнаци, на удвірках хліва… А привезену з тих же хащ свіжоскошену траву (дику) густо посипали на падамент у сіньох,
заднюй и переднюй хыжі, мало – на торнаци… А в неділю рано, ищи до утренньої из сьої травы давали худобі – коровам-коням-свиням…. Потому, учищені-причесані-файно убрані и обуті у дуже чисті топанкы-чоботы всі йшли до церквы…
Самоє, што ся затямило: Гай-Трава!… У сюй Святуй траві, яков посипали падамент, рідко попадали ся стеблинкы Гай-Травы, яка у нас на долині не росла… Мы, діти, дуже старателно на колінах цабали по падаменту, обы найти стебло-другоє такої травы. Она ся раховала сятою, и тко найде булше, тот буде май серенчливым… Найдена нами трава хранила ся «як снопик» у сухому
погарови цілый гуд. И чия май фаєн через гуд усокотила ся, віровали, што тот челядник май довго буде жити….
БІДЗІЛЯ Микола родив ся 9 децембра 1930 р. в с. Сасово Виноградовського р-ну на Подкарпатю умногодітнуй селянськуй родині (восьмеро дітей). Нянько – Бідзіля Иван Иванович (1896-1990), селянин. Мати – Бідзіля (дівочоє – Шуба) Ирма Федоровна (1898 – 1940), селянка.
Жонатый. Жона – Бідзіля Марія Семеновна, 1959 р.н. (в. Берегово, Закарпаття), хімік-технолог. Сын – Бідзіля Иван Миколайович, 1977 р.н. (в.Кийив), юрист по міжнародному праву, яхтсмен.
Ошколованя: начална школа в селі, мадярська горожанська школа, середня школа, Ужгородськый державный універзитет (біолоґічный факултет), аспірантура в Институті фізіолоґії и генетикы рослин НАНУ (Кийив), кандидат біолоґічных наук (радіобіолоґія, біофізика, космічна біолоґія). Напечатано булше 150 научных робот. До 1990 р. робив у сьому же институті. За сувміством в сесь же період читав курс лекцій з радіобіології в Сілхозакадемії в Києві.
З 1990 р. депутат двох кликань Московської районної Рады Кийива. 1990-1995 рр. – голова Рады й выконкома, Представитель Президента Украйины й голова держадміністрації Московського р-ну в. Кийива.
13 юлія 1991 р. перед Райрадов подняв націоналный синьо-жовтый прапор Украйины (першый меже вшиткых районув в. Кийива). На першому зїзді Народного Руху Украйины быв обраный до Централного Проводу, де возглавив Колеґію зо
звідань екології. Організатор и Президент «Товариства «Закарпатці у м. Києві» (до 2006 р.), на днесь – Почесный Президент.
