ВОДОЩІ ВЕДУТЬ СВАТУВ У ГОСТІ

Се сято припадать на 19 януара. Оно має дакулко назв: Водощі, Богоявленя, а такой день Хрещеня Исуса Христа. Оно суто християнськоє, приуроченоє хрещеню Исуса Христа в ріци Иордань Иоаном Предтечов. Пузніше од сього сята зародила ся така обрядово-сохташна тра­диція, як осячованя самої воды.

Воду сятили як у церкви, так и на ріци (озері). До церквы несли воду у судинах, прикрашеных пучками сухоцвіта. На ріци, кедь быв лед, робили проруб (ополонку) у виді хреста. Йшли туды процесійов, несучи перед собою павісы. Десь по селах, коли сяще­нник приступав до осяченя воды в ріци, под ногы му стелили маціцько соло­мы. Казали: кедь з сьої соломы взяти дакулко стеблин и подстелити квочцив гніздо – курчата добре проклюнуть ся и «так будуть коло квочки топтати ся, як челядь коло проруба из сяченою водою».

Посячену воду набирали в судину инесли по хыжах. Она не портила ся и, за сохташом, мала цілющі йчаровалні свойства. Нив кропили обыстя й усіх домашньых. Кропили такой и живность, «абы худоба слухала ся, добре множила ся й файно росла!» Дакулко цяток сяченої воды додавали й у пойло, «абыхудобыхворота не ймала ся, и бы розмножала ся».Кроме того, каждый старав ся пригубити з тої сяченої воды: дівкы – штобы быти красныма, хлопці – моцныма, смілыма, бетежні – штобы выздоровіти, сердиті – подобрішати, а всі вєдно – штобы сповнити ся любови єдно до другого й до рудної земли.

Подагде из водов сятили й свічкы. Десь єдну, а десь три. Їх называли «богоявленськыма». Свічкы переязовали пантликом и при­крашали стеблами сухоцвіта. И припа­льовали над прорубом од свічкы, котру держав дяк. Як обряд осячованя вже заперав ся, свічку-тройцю гасили, занурьовучи у проруб. Держали ся думкы, што «богоявленська свічка» помагать од усякых бід.

Пополудню «сяченый проруб» нерідко нащивляли одданиці. Они черпали руками воду з проруба и вмывали ся, «абымати черлені лиця ибыти свіжыма, ги вода-йорданиця».Деякі матері вели до проруба маленькых дітий, «абы ся вмыли й набрали ся од воды силы» штобы они «мали не лем очка ясні, айбой личка красні».

Традиційнов стравов на Водощі были пирогы. Газдыні, замішовучи кісто на пирогы, частенько не обтирали рук од кіста, йшли в сад ибрали ся руками за стовбур дерева, роблячи при сьому кістову позначку-хрещик. Приговорьовали: «Абы ись родило такі смачні плоды, як пирогыз сього тіста, замішаного на йорданськуй воді».

Были й такі села, де в сесь день хыжи на­щивляли полазники. Они вінчова­ли: «Абы ся так стало, як ся загадало – и вам, и нам, и всьому дому, й усьому миру сятому!» На Водощі за народним повірьом, уся нечиста сила, што насе­ляє рікыгозера, коли сященник сятить, хрестячи ополонку, выскакує з воды й перебыває на березі доты, докы якась из жунок по Водощах не прийде на проточну воду райбати. Лем з райбаньом паскудної ноші нечиста сила навертать ся назад у воду. Тому, за сохташом, після Водощув уподовж усього тыжня райбати на ріках, ставках й озе­рах одговорьовали, «абынечиста сила назад тудане вернула ся». И штобы булше ї вы­мерзало од морозув, які были маймоцнымаза вшитку зиму.

На Водощі даякі дівкы, як звун на звоници сповіщав полудень, сідали за родинный стул, запальовали свічку-тройцю и позирали в зеркало, приворожувучи собі милого: «Як ся свічка тане-вяне, так бы й твоє серце, Иване (Василю, Петре), вяло-тало за мнов!».А надвечур выгрібали попіл из шпора, несли на ріку и высыпали го в проруба вадь у проточну воду, «абывшиткоє зло, що в хижі было, за водовсплыло».

Придержовали ся думкы: кедь на Водощі дерева вкриті инійом – на яри добре сіяти ярові зернові: они дружно пророс­туть и заколосять ся. Кедь день ясный, сонячный – озимі будуть чисті, без «сажкы» и куколю, кедь хмурый, но теплый – «хліб буде темный» – наросте фест вшілякого буряна. Кедь же на Водощі йде ти­хый сніг – на добрый врожай, кедь небо зоряноє – на родючость гороху и ягод­ных култур, кедь заметіль – зима задержить ся й буде мести снігом щи й че­рез три місяці. Кедь же погода «красна, морозна иясна» – красным, погодным буде й літо.

Водощами, за сохташом, заперав ся каскад чис­ленных руздвяно-новоручных сят. Так и казали: «Иван Предтеча Сына Божого похрестив идвері сяткам запер». Вадь : «Прийшов Предтеча – забрав ся­та на плечи!»По селах наново поновньовали ся приперті на Руздво й Новый рук вечорниці. Крометого, набирав повсякденної чинностиновый зимовый сохташ – мнясниці, який славив ся щедростьов сватанок, обзорин, заручин, свальбув. Казали: «Водощі ведуть сватув у гості!» Вадь: «По Водощах всягдыгостять».